Naarmate de eeuwen verstreken, vervaagde het beeld van deze heilige figuur echter door de folklore en groeide uit tot een vrolijk, seculier icoon – een transformatie die evenveel onthult over de samenleving als over Kerstmis.
Door de jaren heen veranderde Sinterklaas van een bescheiden, genereuze bisschop in een soort culturele mengelmoes: een beetje christelijk, een beetje heidens en heel veel popcultuur. De Kerstman zoals we hem vandaag de dag kennen is een wezen dat zich opnieuw wil uitvinden, uitgedost in seculiere attributen die elke zweem van zijn spirituele wortels overschaduwen.
In Amerika is de Kerstman overal: reclameborden, winkelpuien en vakantieadvertenties. Hij is het lachende gezicht van het consumentisme, een personage gecreëerd door verhalenvertellers als Washington Irving en Clement Moore, en vervolgens in steen gebeiteld door de illustraties van Thomas Nast. Elke laag trok hem verder weg van zijn christelijke begin en dieper in de oppervlakkigheid van het hedendaagse Kerstmis.
Tegenwoordig kan zelfs de Kerstman niet ontsnappen aan de ijzeren greep van de commercialisering. Ooit een symbool van nederig geven, is hij uitgegroeid tot een marketingkrachtpatser, die de feestdagen belichaamt die meer over winkelen gaan dan over spirituele reflectie. Voor veel christenen vormt dit een dilemma: hoe werd een feestdag die de geboorte van de Verlosser markeerde zo gedomineerd door de Kerstman en zijn slee van materialisme?
De transformatie van de Kerstman is een momentopname van de verschuiving van Kerstmis van het heilige naar het seculiere, waarbij de focus verschuift van de kerststal naar het verhaal (“kopen, kopen, kopen”).
Ondanks de make-over van de Kerstman tot een commercieel icoon, hebben sommige schrijvers dat wel gedaan voorgesteld dat zijn oorspronkelijke verhaal een weerspiegeling is van dat van een andere man die bekend staat om zijn geven, iemand die vissen en broden vermenigvuldigde en levens veranderde met een geest van liefde.
Ja, Jezus.
Sinterklaas, de man achter de mythe, wijst ons op Christus met een leven dat wordt gekenmerkt door rustig mededogen en vrijgevigheid. Nicholas stond bekend om zijn geheime daden van vriendelijkheid en gebruikte zijn rijkdom om mensen in nood te helpen. Zijn beroemdste daad – het verstrekken van bruidsschatten om jonge vrouwen van de wanhoop te redden – belichaamt het soort onzelfzuchtigheid dat de liefde van Christus in actie weerspiegelt. Nicolaas sprak niet alleen over geloof; hij leefde ernaar en diende nederig anderen zonder applaus te zoeken.
Veel van de tradities die we vandaag de dag koesteren – het in het geheim geven van geschenken en stille daden van vriendelijkheid – vinden hun oorsprong in de nederige vrijgevigheid van Nicolaas, en weerspiegelen de oproep van Jezus om zonder ophef te geven. Nicholas‘ vriendelijkheid kwam van binnenuit, niet vanwege applaus of ‚likes‘, maar omdat het gewoon het juiste was om te doen.
Door deze gebruiken geloven velen dat zijn nalatenschap voortduurt, wat ons eraan herinnert dat liefde en naastenliefde de kern van het geloof zijn, ongeacht iemands overtuiging. Zijn daden zijn in veel opzichten een uitnodiging om voorbij de afleidingen van de feestdagen te kijken en Kerstmis te omarmen als een tijd om na te denken over wat het werkelijk betekent om mens te zijn.
Wij zijn sociale wezens, die gedijen door het geven en nemen van steun en vriendelijkheid. Een goed geleefd leven – een leven gevuld met oprechte liefde – is gebouwd op deze eindeloze cyclus van geven en ontvangen, een krachtige wederkerigheid die ons allemaal ondersteunt. Zonder dit zou overleven bijna onmogelijk zijn, en bloeien nog meer.
Terwijl je je huis voorbereidt op een welkome indringer – een mysterieuze kerel die op de een of andere manier door schoorstenen glijdt, een paar smakelijke lekkernijen pakt en een spoor van geschenken (en kruimels) achterlaat – pauzeer even. Kijk voorbij de glinsterende lichten en het glanzende inpakpapier, voorbij de tv-advertenties en de vakantiehype.
Haal de flits weg en wat overblijft is een verhaal van mededogen en onbaatzuchtige vriendelijkheid – een verhaal dat tijd en traditie overstijgt en ons allemaal herinnert aan de eenvoudige, diepgaande kracht van vrijgevigheid. Het gaat om meer dan alleen het uitwisselen van geschenken; het gaat erom onze tijd, onze aanwezigheid en ons medeleven te geven aan de mensen in ons leven die het leven echt mooi maken.
