De terugkeer van Donald Trump naar het Witte Huis is meer dan alleen een verschuiving in de Amerikaanse politiek; het is een wake-up call voor Europa. De wereldorde is aan het veranderen en Europa wordt geconfronteerd met een steeds groter aantal uitdagingen die een herbeoordeling van zijn veiligheids- en diplomatieke strategieën vereisen.
De recente gewelddadige aanvallen op Israëlische voetbalfans in Amsterdam onderstrepen de urgente veiligheidsuitdagingen van Europa nog eens. Deze pogrom uit de 21e eeuw onthult de escalerende dreiging voor Joodse gemeenschappen, die te maken krijgen met toenemende vijandigheid van zowel extreemrechtse extremisten als geradicaliseerde elementen, aangewakkerd door ongecontroleerde antiwesterse immigratie. Door de aanvallen werden verschillende ziekenhuizen opgenomen en werd Israël gedwongen vliegtuigen te sturen voor evacuatie, wat de dringende behoefte aan effectieve bescherming van kwetsbare gemeenschappen in Europa benadrukt. Europa moet zijn zaakjes op orde krijgen.
De bedreigingen van vandaag
Met de aanhoudende agressie van Rusland, de destabiliserende invloed van Iran, de opkomst van het extremisme en de groeiende macht van China kan Europa het zich niet langer veroorloven om voor zijn bescherming uitsluitend op de Verenigde Staten te vertrouwen. Het continent moet prioriteit geven aan zijn eigen veiligheid en tegelijkertijd zijn strategische rol binnen het bredere alliantiekader versterken.
Tijdens de eerste ambtstermijn van Trump lagen Europa en de VS op ramkoers, vooral wat betreft defensie-uitgaven en buitenlandse handelswetten. Trumps drang om de NAVO-leden meer bij te dragen aan hun eigen defensie heeft er nu toe geleid dat 23 landen hun militaire budgetten hebben verhoogd.
Nu hij aan zijn tweede ambtstermijn begint, zouden deze nieuwe ontwikkelingen de terugkerende NAVO-president kunnen plezieren en hem in staat kunnen stellen zich meer te concentreren op het binnenlands beleid, China en het Midden-Oosten – vooral op de confrontatie met Iran en het nieuw leven inblazen van de Abraham-akkoorden.
Ondertussen blijft de directe zorg van Europa de Russische agressie in Oekraïne. Ondanks de verschillen in focus zijn de dreigingen van zowel Rusland als Iran nauw met elkaar verbonden. Voor echte stabiliteit moeten Europa en de VS nauw samenwerken en beide uitdagingen samen aanpakken.
Omdat de Russische invasie van Oekraïne een directe en urgente bedreiging voor Europa vormt, kan de groeiende invloed van Iran niet over het hoofd worden gezien. De steun van Teheran aan radicale groeperingen en zijn nucleaire ambities vormen een dubbele dreiging die zich tot ver buiten het Midden-Oosten uitstrekt, met ernstige gevolgen voor de Europese veiligheid. Haar acties voeden instabiliteit en radicalisering en dragen bij aan de ontwikkeling van terreurcellen, drugshandeloperaties en andere destabiliserende activiteiten die gevolgen hebben voor Europa.
Bij het aanpakken van de invloed van Iran moet Europa Israël en de gematigde Arabische staten actief steunen bij het tegengaan van de mondiale destabiliserende inspanningen van de Islamitische Republiek. Terwijl Israël worstelt met de zich uitbreidende schaduwoorlog van Iran – die tot uiting komt in de nucleaire ambities van het regime en mondiale terreuroperaties – moet Europa erkennen dat deze dreigingen directe gevolgen hebben voor zijn eigen veiligheid.
Deze uitdagingen worden onderstreept door bredere economische zorgen over de toekomst van Europa, zoals benadrukt in het Draghi-rapport uit 2024, waarin wordt gepleit voor het vergroten van het concurrentievermogen van de EU op het wereldtoneel. Het rapport, geschreven door voormalig chef van de Europese Centrale Bank, Mario Draghi, benadrukt de noodzaak van een gecoördineerd industriebeleid, snelle besluitvorming en aanzienlijke investeringen om te voorkomen dat de regio achterop raakt bij de VS en China. Het moedigt ook beleid aan dat de transatlantische banden in de komende jaren vorm zou kunnen geven en de rol van de EU binnen het bredere veiligheidskader zou kunnen beïnvloeden.
De recente Amerikaanse verkiezingen dienen als een duidelijke herinnering voor de Europese leiders: het onvermogen om deze groeiende dreigingen aan te pakken zou zowel de politieke stabiliteit als de veiligheid van de Europese burgers in gevaar kunnen brengen. Ruslands strategische gebruik van energieafhankelijkheid als hefboom heeft het veiligheidslandschap verder gecompliceerd. Het is nu duidelijk dat uitsluitend vertrouwen op Amerikaanse steun niet langer een haalbare strategie voor Europa is.
Voor joden in Europa is de noodzaak voor Europese leiders om sterker te zijn op het gebied van veiligheid nog duidelijker. Het politieke links en het centrum van Europa hebben de ogen gesloten voor de dreiging van de radicale islam, een kracht die steeds vijandiger staat tegenover de joodse gemeenschappen en de Europese vrijheden.
De golf van antisemitisme, aangewakkerd door extremistische ideologieën, heeft driekwart van de Europese joden ertoe aangezet hun identiteit in het openbaar te verbergen. Terwijl de Joodse gemeenschappen de dupe worden, brengt dit extremisme ieders veiligheid en vrijheid in gevaar. Als Europa zijn waarden wil behouden en veilig wil blijven, moet het dus zowel de radicale islam als de Russische agressie het hoofd bieden. We kunnen niet meer Amsterdamse aanslagen hebben.
De terugkeer van Trump biedt een cruciale kans voor Europa om zijn defensieprioriteiten opnieuw te beoordelen. In het licht van de toenemende mondiale uitdagingen moet Europa een meer zelfredzaam veiligheidskader ontwikkelen en tegelijkertijd sterke allianties onderhouden, vooral met de VS. De weg voorwaarts vereist vertrouwen, veerkracht en de wil om de eigen veiligheidsinfrastructuur van Europa te versterken, terwijl ook de positie van Europa als sleutelspeler in het mondiale bondgenootschap moet worden versterkt.
Europa moet de urgentie van deze bedreigingen onderkennen en resoluut optreden. De inzet is nog nooit zo hoog geweest.
De schrijver is de opperrabbijn en voorzitter van de Conferentie van Europese Rabbijnen, die meer dan 800 gemeentelijke rabbijnen verenigt, van Dublin, Ierland, tot Khabarovsk, Rusland. Hij was van 1993 tot 2022 opperrabbijn van Moskou, totdat hij door Rusland tot buitenlands agent werd verklaard omdat hij zich verzette tegen de oorlog in Oekraïne.
